Autistische mensen beschikken wel degelijk over empathische vaardigheden, het gaat juist mis wanneer niet-autistische mensen ons niet begrijpen, wat nogal vaak gebeurd.
In het kort: het idee van moeite je in de ander in te leven, komt voort uit een wat gedateerde theorie, terwijl een andere theorie laat zien dat het juist mis gaat van neurotypische mensen naar autistische mensen toe (de Double Empathy Problem).
Een andere populair theorie heet de ‘Intense World Theory’. In dit artikel wil ik uitleggen wat deze theorie suggereert, hoe het onderzoek te duiden is en waarom het zo populair is. Uiteraard doe ik dat met de kritische insteek die jullie inmiddels van mij gewend zijn.
Intense ervaring
Laat ik beginnen met iets wat voor veel auti’s vast herkenbaar is: het idee is dat wij de wereld heftiger kunnen ervaren. Zintuigelijke prikkels zoals geluiden en licht, of emotionele gewaarwordingen zoals intens verdriet of boosheid. Autisten worden vaak veroordeeld. Autistische vrouwen worden vaak met ‘borderline’ gediagnosticeerd en de meltdowns van autistische kinderen worden vaak gezien als opstandig of aandachttrekkend gedrag. Gelukkig komt er steeds meer aandacht voor onze claim dat we de wereld gewoon meer intens beleven, en dit het gedrag maakt.
De onderzoekers achter de Intense World Theory onderscheiden vier soorten van andere gewaarwording, wat ze ‘hyper’ noemen: hyper-perceptie, hyper-aandacht, hyper-geheugen en hyper-emoties. We zouden deze vier zaken meer intens, sterker ervaren dan neurotypische mensen.
Medisch model
In tegenstelling tot het ‘sociaal model’ waarbij autisme als sociaal fenomeen wordt gezien, keken deze onderzoekers dus naar hoe de hersenen anders werken. Dit is de norm in autisme-onderzoek.
De theorie zit ingebed in het eerder beschreven ‘medisch model’, in de zin dat de focus ligt op hersenwerking. De amygdala om precies te zijn. Deze speelt een grote rol bij emotionele en sociale hersenfuncties, zo vermoeden onderzoekers nu. Echter blijven de hersenen voor de wetenschap nog een ‘black box’: hoe alles nou precies werkt, is nog niet enorm duidelijk.
Een ander aspect aan het medisch model in autisme-onderzoek is dat het eigenlijk altijd richting het vinden van een oorzaak wijst. Daarbij wordt autisme dus als aandoening of ziekte gezien, als iets wat te genezen is. Deze onderzoekers zijn daar open over. Zo schrijven ze dat het de uitdaging is om een oorzaak te vinden en dat hun theorie uitwijst dat ‘autistische kenmerken’ kunnen optreden als een moleculair syndroom is geactiveerd en dat dit onder ‘normale omstandigheden’ niet gebeurd. Waar veel van ons dan weer bang voor zijn, is dat dit soort theorieën grond bieden voor het ‘voorkomen of genezen’ van autisme. Iets wat steeds niet de voorkeur blijkt te hebben onder onze gemeenschap. Over het algemeen hekelt men ‘Cure Language‘
Ratten
Het onderzoek is uitgevoerd op ratten en heeft een neurobiologische basis. Het gaat dus om een dierlijk model van autisme, een nabootsing van onze hersenen, bij ratten. Hieruit bleek dat de neocortische gedeelten ongeveer twee keer zo sterk reageerden op prikkels dan bij plakjes hersenen van ratten die niet bewerkt waren. De kleinste prikkels zorgden voor vluchtreacties. Dit gedeelte van het onderzoek is de basis van het idee over hyperreactiviteit. Een ander gedeelte van het onderzoek gaat over hyperconnectiviteit, waar men tussen neus en lippen door even leest dat de hersenen van autisten hier en daar ‘onderontwikkeld’ zijn en hier en daar ‘overontwikkeld’. Dit stinkt naar een neurotypische norm. De uitkomst van dit stukje nagemaakte-autistische-hersenen-bij-ratten klinkt wel weer positief: een 50% toename van connectiviteit, verbinding, tussen neuronen. Je kunt dus zeggen dat er reden is om aan te nemen dat er toegenomen informatieoverdracht plaatsvind in autistische hersenen. Soortgelijke testen vormen de basis voor de aanname dat wij over een beter geheugen kunnen beschikken (het gedeelte over hyperplasticiteit), maar ook over meer angst.
Populariteit
Het is begrijpelijk dat deze theorie steeds meer populair wordt. Je kunt het namelijk lezen als dat bepaalde autistische kenmerken meer een soort superkrachten zijn. De onderzoekers presenteren hun theorie dan ook als alternatief op theorieën die focussen op tekortkomingen. Ze schrijven dat hun onderzoek breekt met deze norm, door juist de focus te leggen op verbeterde hersenfuncties. Een andere mogelijke redenen voor de populariteit voor deze theorie is dat deze een herkenbare verklaring biedt voor zaken die veel van ons, waaronder ikzelf, ervaren: kwetsbaarheid voor overprikkeling, sterke emoties, leerproblemen, paniekaanvallen en fobieën, PTSS, AD(H)D, hyperfocus, sterk geheugen, repetitief gedrag, depressie en inflexibiliteit. De auteurs benadrukken overigens wel dat het slechts een theorie betreft, dat er nog een hoop onderzocht moet worden en dat het geen volledige verklaring van de ‘oorzaak van autisme’ betreft.
Bronnen:
(triggerwarning, in de abstract staat dat autisme een ‘devastating neurodevelopmental disorder’ is)
